ในกระแสสังคมปัจจุบันนั้น มักมีอะไรมากมายที่ทั้งกดดันและสร้างความเครียดให้ทุกคนไม่เว้นวัน สอดคล้องกับสถิติขององค์กรอนามัยโลก (WHO) ที่ชี้ว่ามีผู้ป่วยโรคซึมเศร้าโดยเฉลี่ยอยู่ที่ 5% และมีแนวโน้มสูงขึ้นในทุกๆวัน เช่นเดียวกับในสังคมไทยที่ในช่วงไม่กี่ปีมาน
Highly Sensitive Person บุคลิกภาพที่ไวต่อความรู้สึกคนอื่นและการเปลี่ยนแปลง
26/02/2025
Disclaimer: ข้อมูลในบทความนี้เป็นเพียงการให้ข้อมูลทั่วไป ไม่สามารถทดแทนการให้คำแนะนำจากบุคลากรทางการแพทย์ได้ โปรดปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนการใช้ยาทุกครั้ง
Key Takeaways
- Highly Sensitive Person คือบุคคลที่มีความไวต่อสิ่งเร้าสูง มีระบบประสาทไวต่อการกระตุ้นมากกว่าคนทั่วไป
- ลักษณะบุคลิกภาพแบบนี้ได้รับการถ่ายทอดผ่านทางพันธุกรรมตั้งแต่อดีตเพื่อการเอาตัวรอดของเผ่าพันธุ์ ไม่ใช่ความผิดปกติหรือโรค
- Highly Sensitive Person มักมีความรู้สึกลึกซึ้ง ตอบสนองต่อสิ่งเร้าทางอารมณ์ สังคม และสิ่งแวดล้อมได้อย่างรุนแรงกว่าปกติ
สารบัญบทความ
Highly Sensitive Person (HSP) คือบุคลิกภาพแบบใด
Highly Sensitive Person (HSP) คือบุคคลที่มีความไวต่อสิ่งเร้าสูง มีระบบประสาทไวต่อการกระตุ้นมากกว่าคนทั่วไป ส่งผลให้พวกเขามีความรู้สึกที่ลึกซึ้งและตอบสนองต่อสิ่งเร้าทางอารมณ์ สังคม และสิ่งแวดล้อมได้อย่างรุนแรงกว่าปกติ เช่น รู้สึกเหนื่อยง่ายเมื่อต้องอยู่ท่ามกลางคนหมู่มาก เครียดง่ายเมื่อต้องอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เสียงดัง วุ่นวาย ไวต่อแสง เสียง และกลิ่นกว่าคนทั่วไป หลายคนจึงอาจมองว่าคนที่มีบุคลิก HSP เป็นคนเซนซิทีฟอ่อนไหวง่าย
Dr. Elaine Aron นักจิตวิทยาผู้ริเริ่มการทำวิจัยเรื่อง Highly Sensitive Person ระบุว่าประมาณ 15-20% ของประชากรทั่วโลกอาจมีบุคลิกภาพ HSP ซึ่งบุคลิกภาพประเภทนี้ไม่ใช่ความผิดปกติหรือโรคแต่อย่างใด แต่เป็นลักษณะการจัดสรรจากกระบวนการวิวัฒนาการเพื่อการอยู่รอดของเผ่าพันธุ์ หรือเรียกได้ว่าเป็นลักษณะบุคลิกภาพที่ถูกถ่ายทอดทางพันธุกรรมตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
ลักษณะของผู้ที่มีบุคลิกภาพแบบ Highly Sensitive Person
Highly Sensitive Person คือบุคลิกภาพประเภทหนึ่งที่ทำให้บุคคลนั้นมีความละเอียดอ่อนต่อสภาพแวดล้อมรอบตัว โดยทั่วไปแล้วมักมีลักษณะนิสัยดังนี้
- มีความรู้สึกอ่อนไหวง่ายมากกว่าปกติ : ชาว HSP รับรู้รายละเอียดที่คนทั่วไปอาจมองข้าม ไวต่อเสียง แสง กลิ่น หรือสัมผัสมากกว่าคนอื่น
- ตอบสนองต่ออารมณ์และพลังงานรอบตัวมากกว่าคนทั่วไป : ผู้ที่มีบุคลิกภาพแบบ HSP มักจะซึมซับอารมณ์ของผู้อื่นได้ง่าย มีความเห็นอกเห็นใจผู้อื่นสูงจนอาจทำให้รู้สึกเหนื่อยล้าเมื่ออยู่ในสถานการณ์ที่มีอารมณ์รุนแรง มีความขัดแย้ง
- มีความคิดเชิงลึก และมักครุ่นคิดมาก :ด้วยความที่กลุ่ม HSP มักรู้สึกและซึมซับรายละเอียดต่าง ๆ ได้มากกว่าคนอื่นจึงทำให้พวกเขามีความคิดลึกซึ้ง หรือบางครั้งดูเป็นคนคิดมาก มักวิตกกังวลง่าย ตัดสินใจได้ช้า
- ไวต่อความเครียดและความกดดัน :คนกลุ่มนี้ต้องการเวลาในการปรับตัวเมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลง และอาจรู้สึกเครียดง่ายเมื่ออยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีสิ่งเร้าสูง
5 วิธีรับมือเมื่ออารมณ์อ่อนไหวง่ายสำหรับ Highly Sensitive Person
ในบางครั้งการเป็นคนในกลุ่ม Highly Sensitive Person อาจสร้างความลำบากใจในการใช้ชีวิตประจำวันโดยเฉพาะในกรณีที่เรายังไม่มีวิธีการรับมือหรือจัดการอารมณ์ที่เหมาะสม BeDee มีวิธี 5 วิธีรับมือเมื่ออารมณ์อ่อนไหวง่ายมาแนะนำดังนี้
1. หยุดเปรียบเทียบตัวเองกับผู้อื่น
Highly Sensitive Person (HSP) คือบุคลิกภาพประเภทหนึ่ง ซึ่งการที่เราเป็นคนที่อ่อนไหวง่ายหรืออยู่ในกลุ่ม HSP นั้นไม่ใช่เรื่องที่ผิดหรือแปลก แต่ละคนต่างมีลักษณะนิสัยที่แตกต่างกันออกไป ดังนั้นจึงไม่ควรเอาตัวเองไปเปรียบเทียบกับผู้อื่น และไม่ควรโทษตัวเองที่เป็นคนไวต่อความเปลี่ยนแปลง
2. รู้จักและยอมรับลักษณะนิสัยของตัวเอง
เราจำเป็นต้องรู้จักนิสัยของตัวเองเพื่อที่จะรับมือหรือหลีกเลี่ยงสิ่งที่ทำให้เราอึดอัดใจ เช่น หลีกเลี่ยงการอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เสียงดัง มีแสงสี หรือกลิ่น ที่รุนแรง หลีกเลี่ยงสถานที่ที่มีคนพลุกพล่าน จัดเนื้อหาหัวข้อการประชุมที่จะต้องนำเสนออย่างรัดกุม เป็นระบบระเบียบเพื่อหลีกเลี่ยงการสนทนาที่กินเวลานาน
3. หาเวลาพักผ่อน
หากจำเป็นต้องทำงานในออฟฟิศหรือสถานที่ที่มีเสียงดัง มีคนมาก อาจหาเวลาพักระหว่างวันเพื่ออยู่คนเดียวในมุมสงบเพื่อเป็นการชาร์จพลังให้กับตัวเอง หรือหาเวลาว่างในวันหยุดเพื่อทำกิจกรรมที่ชื่นชอบ ไปเที่ยวคนเดียว หรือนอนพักเพื่อเรียกพลังกายและพลังใจของตัวเองกลับคืนมา
4. พยายามไม่เก็บปัญหาต่าง ๆ มาคิดทบทวน
อาจจะฟังดูง่ายแต่สำหรับกลุ่ม HSP นั้นอาจทำได้ยาก การปล่อยวาง ไม่เก็บทุกปัญหา ทุกสัญญาณที่เราสัมผัสได้ถึงความไม่พอใจกลับมาคิดนั้นจำเป็นต้องใช้ระยะเวลาในการฝึกฝน
5. ปรึกษาจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาคลินิก
หากไม่รู้จะจัดการกับความรู้สึกหรือปัญหาอย่างไรดี การปรึกษาจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาคลินิกเป็นอีกหนึ่งวิธีการหาทางรับมือจัดการกับความรู้สึกที่ดี จิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาคลินิกจะช่วยให้เรารู้มีวิธีการจัดการความรู้สึกและอารมณ์ของตัวเองอย่างเหมาะสม
หากรู้สึกว่าเป็นคนอ่อนไหวง่าย มีบุคลิก HSP จนรบกวนจิตใจและทำให้เครียด ปรึกษาคุณหมอได้เลย
ปรึกษาจิตแพทย์ ที่แอป BeDee ได้ทุกวัน สะดวก เป็นส่วนตัว
ส่งยาถึงที่ ไม่มีค่าจัดส่ง
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับคนอ่อนไหวง่าย
1. คนที่เป็น HPS มีข้อดีหรือไม่?
การที่เป็นคนละเอียดอ่อนต่อความเปลี่ยนแปลงรอบตัวทำให้ผู้ที่มีบุคลิกภาพแบบ HSP มีข้อดีหลายอย่าง เช่น เป็นคนที่เห็นอกเห็นใจผู้อื่น มีความคิดสร้างสรรค์และจินตนาการสูงเพราะมักจะเห็นรายละเอียดที่คนทั่วไปมองข้าม เก็บรายละเอียดสิ่งต่าง ๆ ได้ดี มีความคิดละเอียด รอบคอบ และมักจะเป็นเพื่อนหรือคนรักที่ไว้วางใจได้
2. บุคลิกภาพ HPS แก้ไขหรือเปลี่ยนแปลงได้หรือไม่
Highly Sensitive Person คือลักษณะบุคลิกภาพที่ได้รับการถ่ายทอดผ่านทางพันธุกรรม ซึ่งไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้โดยสิ้นเชิง แต่เราสามารถปรับตัวและจัดการกับความอ่อนไหวได้ เพื่อให้ใช้ชีวิตได้อย่างสมดุลมากขึ้นด้วยวิธีการ เช่น ฝึกเทคนิคการควบคุมอารมณ์ (Mindfulness) ฝึกทำสมาธิ ฝึกหายใจลึก ๆ ออกกำลังกาย หรือการกำหนดขอบเขตส่วนตัว (Setting Boundaries) รวมถึงการกำหนดขอบเขตของความสัมพันธ์ในทุกด้าน
พฤติกรรมเหล่านี้จะช่วยให้เราได้มีพื้นที่ในการเติบโตงอกงามทางใจได้ดีขึ้น ลดการถูกเอาเปรียบทางความรู้สึก และช่วยให้จัดลำดับความสำคัญของคุณค่าในชีวิตให้เป็นระบบกว่าเดิม แทนที่จะมองว่าความอ่อนไหวเป็นข้อเสียลองมองว่าบุคลิกภาพแบบ HSP เป็นจุดแข็ง เช่น ความสามารถในการเข้าใจผู้อื่น การมีความคิดสร้างสรรค์ และความลึกซึ้งทางอารมณ์
มีปัญหาจาก Highly Sensitive Person ปรึกษาจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาได้ทันที
หากพบว่าการที่บุคลิกภาพเราเป็นคนอ่อนไหวง่ายต่ออารมณ์และสิ่งรอบตัวจนทำให้บางครั้งทำร้ายความรู้สึก กระทบกระเทือนจิตใจ หยุดคิดไม่ได้ สามารถรับคำปรึกษาจากจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาคลินิกได้ ปรึกษาหมอออนไลน์ ปรึกษาพยาบาล หรือปรึกษาเภสัชกรได้เลยที่นี่
BeDee พบหมอเฉพาะทางเครือ BDMS ได้ทันที ไม่ต้องรอ ส่งยาทั่วไทย มั่นใจในความปลอดภัยของข้อมูล พื้นที่ปลอดภัย สู่สุขภาพจิตที่ดีกว่า โดยบุคลากรมืออาชีพ
สอบถามเพิ่มเติม Line Official : @BeDeebyBDMS
Content powered by BeDee Expert
สิธยา อนุสนธิ์
นักจิตวิทยาคลินิก
เรียบเรียงโดย
กรวรรณ ใจซื่อกุล
Highly Sensitive Person. (n.d.). Psychology Today. https://www.psychologytoday.com/intl/basics/highly-sensitive-person
Wright, P. (2024, October 15). What it means to be a “highly sensitive person” (and how to tell if you’re one). ABC News. https://www.abc.net.au/news/2024-10-15/what-it-means-to-be-highly-sensitive-person/104471154
Highly Sensitive People: an Update. (2024, May 9). Brisbane Counselling Centre. https://www.brisbanecounsellingcentre.com.au/highly-sensitive-people-an-update/
