Disclaimer: ข้อมูลในบทความนี้เป็นเพียงการให้ข้อมูลทั่วไป ไม่สามารถทดแทนการให้คำแนะนำจากบุคลากรทางการแพทย์ได้ โปรดปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนการใช้ยาทุกครั้ง Key Takeaways การคิดบวกช่วยฝึกสมองของเราให้โฟกัสกับเรื่องดี ๆ เมื่อเผชิญกับอุปสรรคต่าง ๆ การคิ
ภาวะสิ้นยินดี เมื่อเรา “เฉยชา” กับสิ่งต่าง ๆ รอบตัว
21/01/2025
Disclaimer: ข้อมูลในบทความนี้เป็นเพียงการให้ข้อมูลทั่วไป ไม่สามารถทดแทนการให้คำแนะนำจากบุคลากรทางการแพทย์ได้ โปรดปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนการใช้ยาทุกครั้ง
Key Takeaways
- ภาวะสิ้นยินดีคือความรู้สึกเฉยชา ว่างเปล่า เบื่อ เหนื่อยหน่าย หรือไม่รู้สึกมีความสุขหรือความพึงพอใจในกิจกรรมที่เคยชื่นชอบ
- ผู้ที่มีภาวะนี้มักไม่มีความรู้สึกด้านบวก ไม่ยินดี ไม่ตื่นเต้นหรือมีความรู้สึกในสถานการณ์ที่เป็นเรื่องน่ายินดี
- ภาวะสิ้นยินดีอาจนำไปสู่โรคซึมเศร้าได้หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม
สารบัญบทความ
ภาวะสิ้นยินดี (Anhedonia) คืออะไร ?
ภาวะสิ้นยินดี (Anhedonia)คืออาการที่บุคคลรู้สึกเฉยชา ว่างเปล่า เบื่อ เหนื่อยหน่ายแม้ในกิจกรรมที่เคยทำให้รู้สึกมีความสุข ขาดความรู้สึกด้านบวก เช่น ความยินดี ความตื่นเต้น หรือแม้แต่ความพึงพอใจในสถานการณ์ที่น่ายินดี อาการนี้มักพบในผู้ป่วยโรคซึมเศร้า หรือซึมเศร้าเรื้อรัง แต่สามารถเกิดร่วมกับความผิดปกติทางจิตใจอื่น ๆ เช่น โรควิตกกังวล หรือไบโพลาร์ ได้เช่นกัน
สาเหตุของการเกิดภาวะสิ้นยินดี
สาเหตุของการเกิดภาวะสิ้นยินดีนั้นมักเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของสารโดปามีน (Dopamine) และสารเซโรโทนิน (Serotonin) ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ส่งผลต่อการควบคุมอารมณ์และความสุข ภาวะสิ้นยินดีมักพบในผู้ป่วยที่มีปัญหาทางด้านจิตใจเนื่องจากผู้ป่วยในกลุ่มนี้มักมีระดับโดปามีนและสารเซโรโทนินที่ลดลง เช่น ผู้ป่วยโรคซึมเศร้า โรคไบโพลาร์ หรือโรคจิตเภท
ปัจจัยของภาวะสิ้นยินดี
ภาวะสิ้นยินดีเกิดจากหลายปัจจัย ซึ่งแต่ละคนอาจมีปัจจัยที่ทำให้เกิดภาวะสิ้นยินดีแตกต่างกันไป โดยทั่วไปปัจจัยที่กระตุ้นให้เกิดนี้ เช่น
- ความไม่สมดุลของสารเคมีในสมอง
เช่น สารเซโรโทนิน (Serotonin) โดปามีน (Dopamine) ที่ลดลงส่งผลโดยตรงต่อการควบคุมอารมณ์และความรู้สึกพึงพอใจ - ปัจจัยทางจิตใจ
เช่น การเผชิญกับความเครียดสะสมเป็นเวลานาน การสูญเสียบุคคลสำคัญ หรือเหตุการณ์ที่กระทบกระเทือนจิตใจ ภาวะซึมเศร้า - ปัจจัยทางสิ่งแวดล้อม
ความกดดันเรื้อรัง ความเครียดจากการทำงาน การเรียน หรือชีวิตประจำวัน
ขาดการสนับสนุนจากคนรอบข้าง การแยกตัวจากสังคมหรือการไม่มีคนที่เข้าใจ - ปัจจัยทางกายภาพ
เช่น ผู้ป่วยโรคพาร์กินสัน หรือผู้ใช้สารเสพติด - ผลข้างเคียงจากยา
ยาบางชนิดอาจทำให้เกิดภาวะสิ้นยินดี เช่น ยากล่อมประสาทหรือยาโรคซึมเศร้า
อาการและสัญญาณเตือนภาวะสิ้นยินดี
หลายคนอาจสงสัยว่าแล้วเราจะรู้ได้อย่างไรว่ากำลังเสี่ยงต่อ “ภาวะสิ้นยินดี” BeDee มีเช็กลิสต์ 5 อาการที่บอกว่าคุณอาจกำลังตกอยู่ในภาวะนี้มาฝากกัน
- สูญเสียความสนใจหรือความเพลิดเพลิน
ไม่รู้สึกสนุกกับกิจกรรมที่เคยชื่นชอบในอดีต เช่น งานอดิเรก การดูหนัง ฟังเพลง หรือการเข้าสังคม ความสนใจในสิ่งรอบตัวลดลงอย่างเห็นได้ชัด
- ไม่รู้สึกตื่นเต้นหรือดีใจกับเหตุการณ์ที่ควรจะเป็นเรื่องน่ายินดี
เมื่อเกิดเหตุการณ์สำคัญ เช่น การเฉลิมฉลอง ความสำเร็จ หรือการได้รับของขวัญ คุณกลับรู้สึกเฉยเมย ว่างเปล่า หรือเบื่อหน่ายแทนที่จะรู้สึกยินดี
- แยกตัวออกจากผู้คนหรือสังคม
หลีกเลี่ยงการพบปะผู้คนหรือกิจกรรมที่ต้องมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น ชอบอยู่คนเดียวมากขึ้น หรือรู้สึกว่าการเข้าสังคมเป็นเรื่องน่าเบื่อ
- ตั้งคำถามกับการมีชีวิต
เบื่อหน่ายการใช้ชีวิตและรู้สึกเกิดคำถามว่าเรามีชีวิตทุกวันนี้ไปเพื่ออะไร หรือพยายามมองหาความหมายของชีวิต
- ขาดแรงจูงใจ
ไม่มีแรงบันดาลใจหรือความกระตือรือร้นที่จะลุกขึ้นมาทำสิ่งต่าง ๆ หรือแม้แต่กิจกรรมง่าย ๆ ในชีวิตประจำวัน
หากสงสัยว่าตัวเองหรือคนรอบข้างอาจกำลังเสี่ยงต่อภาวะสิ้นยินดีอย่าลังเลที่จะขอความช่วยเหลือจากผู้ชำนาญการ ปรึกษาจิตแพทย์ที่แอป BeDee ได้ทุกวัน เราพร้อมรับฟังคุณ
5 วิธีรับมือภาวะสิ้นยินดี
เมื่อเราทราบแล้วว่าเราอาจจะกำลังตกอยู่ในภาวะ Anhedonia สิ่งที่ควรให้ความสนใจต่อมาคือแล้วเราควรรับมืออย่างไรกับอาการนี้ BeDee มี 5 วิธีรับมือภาวะสิ้นยินดีที่สามารถปรับใช้ได้ในชีวิตประจำวันมาแนะนำดังนี้
1. เปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต
ลองเปลี่ยนตารางการใช้ชีวิตประจำวันใหม่ เพิ่มเวลาเพื่อพักผ่อนหรือกิจกรรมสร้างสรรค์อื่น ๆ ในระหว่างวัน ไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งที่ยิ่งใหญ่ สามารถเริ่มต้นจากเล็ก ๆ ที่ทำให้เรารู้สึกดี เช่น ฟังเพลง เดินเล่น หรือ ออกกำลังกาย การออกกำลังกายช่วยกระตุ้นการหลั่งสารเอ็นโดรฟิน (Endorphins) และโดปามีน (Dopamine) ซึ่งช่วยเพิ่มความสุขและลดความเครียด
2. ดูแลสุขภาพร่างกายให้แข็งแรง
การดูแลสุขภาพโดยรวมให้แข็งแรงเป็นสิ่งสำคัญ การพักผ่อนอย่างเพียงพอและได้คุณภาพรวมถึงการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ จะทำให้ร่างกายสมบูรณ์แข็งแรง ทำให้สารสื่อประสาท เช่น สารโดปามีน (Dopamine) และสารเซโรโทนิน (Serotonin) หลั่งอย่างมีคุณภาพ ทำให้เกิดความรู้สึกด้านบวก ลดความเครียด นอนหลับได้ดียิ่งขึ้น
3. มองหาเป้าหมายใหม่ในชีวิต
การสร้างเป้าหมายใหม่ในชีวิตเป็นหนึ่งในวิธีการรับมือกับภาวะนี้ที่เป็นประโยชน์อย่างมาก ช่วยให้เรามีจุดมุ่งหมายในชีวิต ทำให้เรารู้สึกว่าชีวิตมีความหมายและคุ้มค่า อาจเริ่มจากเป้าหมายง่าย ๆ หรือสิ่งที่เราเคยทำแล้วมีความสุขในอดีต เช่น ออกกำลังกายสม่ำเสมอ อ่านหนังสือ เข้าคอร์สเรียน เดินทางไปยังสถานที่ใหม่ ๆ สิ่งสำคัญคืออย่ากดดันตัวเองมากเกินไป ควรให้เวลาตัวเองเพราะการเปลี่ยนแปลงต้องใช้เวลา
4. เติมพลังบวกและความรักให้ตัวเอง
อาจเริ่มต้นจากสิ่งง่าย ๆ เช่น การเขียนไดอารี่บันทึกสิ่งดี ๆ ที่พบเจอในแต่ละวันหรือพูดสิ่งดี ๆ เกี่ยวกับตัวเอง เช่น “ฉันพยายามเต็มที่แล้ว” “ฉันมีคุณค่า” “ฉันเก่งมาก” “ฉันภูมิใจในตัวเอง”
5. ปรึกษาจิตแพทย์
การปรึกษาจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาคลินิกเป็นการรับมือกับภาวะนี้ที่มีประสิทธิภาพ เนื่องจากจิตแพทย์และนักจิตวิทยาคลินิกจะช่วยให้ปรับความคิด รู้เท่าทันอารมณ์และความรู้สึกของตัวเองและยังช่วยให้เราจัดการกับปัญหาและความรู้สึกของตัวเองได้เหมาะสมยิ่งขึ้น
ปรึกษาจิตแพทย์ ที่แอป BeDee ได้ทุกวัน สะดวก เป็นส่วนตัว
ส่งยาถึงที่ ไม่มีค่าจัดส่ง
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับภาวะสิ้นยินดี
1. หากมีภาวะสิ้นยินดีจะเป็นอันตรายไหม?
ภาวะสิ้นยินดีนั้นหากปล่อยเอาไว้และไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสมอาจทำให้อารมณ์เชิงลบเรื้อรังและอาการแย่ลงจนนำไปสู่โรคซึมเศร้า โรควิตกกังวล และอาจถึงขั้นพยายามทำร้ายตัวเอง ดังนั้นเมื่อมีความผิดปกติทางอารมณ์ควรรีบรักษาและปรึกษาจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาคลินิกโดยด่วน
2. ผู้ที่มีภาวะสิ้นยินดีมีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคซึมเศร้าหรือไม่?
ผู้ที่มีภาวะสิ้นยินดีนั้นหากไม่ได้รับการดูแลรักษาอาจนำไปสู่โรคซึมเศร้าได้ เนื่องจากเราจะรู้สึกว่างเปล่ากับทุกสิ่งและอาจมองเห็นแต่ความรู้สึกเชิงลบ เมื่อเกิดความรู้สึกเหล่านี้นาน ๆ อาจนำไปสู่โรคซึมเศร้าได้ในที่สุด
3. ภาวะสิ้นยินดีแตกต่างจากความเบื่อหน่ายทั่วไปอย่างไร?
ผู้ที่มีภาวะสิ้นยินดีจะสูญเสียความสามารถในการรู้สึกสนุกหรือเพลิดเพลิน แม้ในกิจกรรมที่เคยชื่นชอบ ซึ่งอาจส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวันและสุขภาพจิต ในขณะที่ความเบื่อหน่ายทั่วไปมักเกิดขึ้นเป็นครั้งคราวและสามารถแก้ไขได้ง่ายด้วยการเปลี่ยนกิจกรรมหรือสิ่งแวดล้อม
แม้ว่าภาวะสิ้นยินดีอาจเกิดขึ้นจากปัจจัยที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ เช่น ความไม่สมดุลของสารเคมีในสมอง หรือโรคทางจิตใจ แต่สามารถลดความเสี่ยงได้โดยการดูแลสุขภาพจิตและร่างกาย เช่น การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ การจัดการความเครียด และการหาความสุขจากกิจกรรมเล็ก ๆ ในชีวิตประจำวัน
ภาวะสิ้นยินดีปล่อยไว้อาจนำไปสู่โรคซึมเศร้า ควรปรึกษาแพทย์
ภาวะสิ้นยินดีเหมือนภัยเงียบที่นำไปสู่โรคที่รุนแรงอย่างโรคซึมเศร้าได้ ดังนั้นการรู้เท่าทันอารมณ์และความรู้สึกตัวเองจึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้เราป้องกันปัญหาทางด้านจิตใจได้ ปรึกษาหมอออนไลน์ พยาบาล หรือปรึกษาเภสัชกรได้เลยที่นี่
BeDee พบหมอเฉพาะทางเครือ BDMS ได้ทันที ไม่ต้องรอ ส่งยาทั่วไทย มั่นใจในความปลอดภัยของข้อมูล
สอบถามเพิ่มเติม Line Official : @BeDeebyBDMS
Content powered by BeDee Expert
ธนวินท์ มีลาภอุดมชัย
นักจิตวิทยาคลินิก
เรียบเรียงโดย
กรวรรณ ใจซื่อกุล
Anhedonia. (2023). Psychology Today. https://www.psychologytoday.com/intl/basics/anhedonia
Brody, B. (2020, October 20). What Is Anhedonia? WebMD. https://www.webmd.com/depression/what-is-anhedonia
Smith, J. (G.). (2015). Anhedonia. Seattle Anxiety Specialists – Psychiatry, Psychology, and Psychotherapy.. https://seattleanxiety.com/anhedonia
