Key Takeaway โรคมือเท้าปากเกิดจากเชื้อไวรัสกลุ่มเอนเทอโร Enterovirus 71 (EV71), Coxasackievirus มักพบในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี ผู้ใหญ่สามารถเป็นโรคมือเท้าปากได้เช่นกัน แม้ตัวโรคจะไม่อันตราย แต่หากได้รับเชื้อที่รุนแรงสามารถทำให้เกิดอาการแทรกซ้อนถึงชีวิตไ
ไข้รากสาดใหญ่ (สครับไทฟัส) โรคที่มาจากตัวไรอ่อนกัด เข้าป่าต้องระวัง
06/04/2024
Key Highlight
- ไข้รากสาดใหญ่เกิดจากการการติดเชื้อแบคทีเรียในกลุ่มริกเก็ตเซีย (Rickettsia) โดยมีพาหะนำโรคคือตัวไรอ่อน
- มักเกิดกับผู้ที่เดินป่าเขา อาศัยอยู่ในพื้นที่เป็นป่า หรือมีพุ่มไม้เยอะ ภูมิภาคเขตร้อน
- ไข้รากสาดใหญ่ทำให้มีไข้ ปวดศีรษะ ปวดเมื่อย มีจุดแดง หรือมีรอยคล้ายบุหรี่จี้ตามตัว
สารบัญบทความ
ทำความรู้จักกับ ไข้รากสาดใหญ่ คืออะไร
โรคไข้รากสาดใหญ่ หรือ scrub typhus คือโรคติดเชื้อเขตร้อนชนิดหนึ่งที่เกิดจากการการติดเชื้อแบคทีเรียในกลุ่มริกเก็ตเซีย (Rickettsia) โดยมีพาหะนำโรคคือตัวไรอ่อนที่อาศัยอยู่ตามพุ่มไม้หรือกอหญ้าใกล้พื้นดิน เมื่อเราถูกไรอ่อนกัดจะทำให้ได้รับเชื้อแบคทีเรียเข้าสู่ร่างกาย โดยบริเวณที่ไรอ่อนชอบกัดคือง่ามขา ง่ามรักแร้ ข้อพับต่าง และตามแนวขอบกางเกงและขอบเสื้อชั้นใน
ไข้รากสาดใหญ่มักจะมีการระบาดในภูมิภาคเขตร้อน โดยจะพบมากตั้งแต่ประเทศญี่ปุ่นลงมาจนถึงเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และเอเชียใต้ ในประเทศไทยไข้รากสาดใหญ่มักจะพบในพื้นที่ชนบทและป่า ไม่พบในเขตเมือง และมักพบการระบาดในพื้นที่ภาคเหนือและภาคตะวันตก โดยการระบาดจะพบมากที่สุดในช่วงฤดูฝนไปจนถึงต้นฤดูหนาว ดังนั้น นักท่องเที่ยวที่จะเข้าไปในพื้นที่ป่า เช่น ไปเดินป่า ไปแคมป์ปิ้ง จึงมีโอกาสในการติดเชื้อได้
ไข้รากสาดใหญ่ เกิดจากสาเหตุใด
โรคไข้รากสาดใหญ่เกิดจากการการติดเชื้อแบคทีเรีย Orientia Tsutsugamushi ซึ่งเป็นแบคทีเรียในกลุ่ม Rickettsia แบคทีเรียชนิดนี้มีพาหะนำโรคคือตัวไรอ่อน ซึ่งมีขนาดเล็กมาก สังเกตด้วยตาเปล่าได้ยาก ไรอ่อนมักจะอาศัยอยู่ตามพุ่มไม้หรือกอหญ้าใกล้พื้นดิน เมื่อคนหรือสัตว์เดินผ่านไรอ่อนพวกนี้จะเกาะติดมาตามผิวหนังได้ เมื่อไรอ่อนเกาะผิวหนังได้แล้วจะกัดผิวหนังเพื่อกินเป็นอาหาร ซึ่งทำให้เชื้อแบคทีเรียเข้าสู่ร่างกาย ทำให้เกิดโรคไข้รากสาดใหญ่ได้ในที่สุด
มีไข้ ปวดศีรษะ ปวดเมื่อย มีจุดแดง หรือมีรอยคล้ายบุหรี่จี้ตามตัวหลังเดินป่าอาจเสี่ยงไข้รากสาดใหญ่ รีบปรึกษาแพทย์ด่วน
อาการของไข้รากสาดใหญ่
โรคไข้รากสาดใหญ่มีระยะฟักตัวประมาณ 10 ถึง 12 วันซึ่งอาการของโรคไข้รากสาดใหญ่ที่มักพบได้มีดังนี้
- มีไข้ หนาวสั่น
- ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ปวดตัว
- รู้สึกเบื่ออาหาร
- ต่อมน้ำเหลืองโต
- คลื่นไส้ อาเจียน
- มีผื่นตามร่างกาย
- บริเวณที่ถูกแมลงกัดมีรอยแดงคล้ายถูกบุหรี่จี้ แต่ไม่เจ็บ
ภาวะแทรกซ้อนจากไข้รากสาดใหญ่
นอกจากอาการทั่วไปของโรคไข้รากสาดใหญ่แล้วหากผู้ป่วยไม่ได้รับการรักษาโรคสครับไทฟัสอย่างเหมาะสมอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้ดังนี้
- ตับอักเสบ
- ปอดอักเสบ
- ปวดท้อง
- เยื่อหุ้มสมองหรือเนื้อสมองอักเสบ
- กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ
- ภาวะลิ่มเลือดแข็งตัวทั่วร่างกาย ภาวะเกร็ดเลือดต่ำ
- ไตวายฉับพลัน
ภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้สามารถทำให้ผู้ป่วยที่ไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสมเสียชีวิตได้
การรักษาไข้รากสาดใหญ่
โรคไข้รากสาดใหญ่หรือScrub Typhus การรักษานั้นแพทย์จะให้การรักษาโดยการจ่ายยายาปฏิชีวนะ อย่างไรก็ตามผู้ป่วยไม่ควรซื้อยารับประทานเอง แต่ควรมาพบแพทย์เพื่อให้แพทย์วินิจฉัย และจ่ายยาให้ถูกต้อง รวมทั้งประเมินความรุนแรงของโรคด้วย ในรายที่มีอาการโรคสครับไทฟัสรุนแรงมากหรือมีภาวะแทรกซ้อน ซึ่งวิธีการรักษาไข้รากสาดใหญ่นั้นขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วยแต่ละคน
สอบถามการรักษาโรคไข้รากสาดใหญ่กับแพทย์ที่แอป BeDee สะดวก ไม่ต้องเดินทาง
ไข้รากสาดใหญ่ ป้องกันได้
ปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนป้องกันโรคไข้รากสาดใหญ่แต่เราสามารถป้องกันได้ดังนี้
- ปรึกษาแพทย์ก่อนการเดินป่าหรือแคมป์ปิ้งเพื่อประเมินความเสี่ยงต่อโรคไข้รากสาดใหญ่หรือโรคอื่น ๆ ที่อาจเกิดขึ้นและรับคำแนะนำวิธีการเตรียมตัว
- หลีกเลี่ยงการเข้าใกล้พื้นที่บริเวณป่า ที่ ๆ มีต้นไม้หรือพุ่มไม้เยอะเนื่องจากบริเวณเหล่านี้เป็นที่อยู่อาศัยของตัวไรอ่อน
- สวมใส่เสื้อผ้ามิดชิด เช่น เสื้อแขนยาว ปลอกแขน ถุงมือ กางเกงขายาว เพื่อปกป้องผิวหนังจากการถูกไรอ่อนกัด
- ใช้สารไล่แมลงที่สามารถป้องกันตัวไรอ่อนบนผิวหนังได้ เช่น DEET
- รีบอาบน้ำสระผมทำความสะอาดเปลี่ยนเสื้อผ้าหลังกลับจากเดินป่าทันที
- รีบซักเสื้อผ้าที่ใส่เดินป่าเพื่อไม่ให้ไรอ่อนเกาะติดตามเสื้อผ้า
- คอยสังเกตตามร่างกาย โดยเฉพาะบริเวณข้อพับ ง่ามขา ซอกรักแร้ และรอยขอบกางเกงหรือขอบเสื้อในหลังจากเดินป่า
- หากพบอาการผิดปกติหลังกลับจากท่องเที่ยว เดินป่า เช่น มีไข้ ไม่สบายตัว ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที
ปรึกษาแพทย์เวชศาสตร์การเดินทางและท่องเที่ยวก่อนออกทริปทุกครั้งเพื่อการเตรียมตัวที่ถูกต้อง ลดโอกาสการเกิดโรคร้ายจากการท่องเที่ยว
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ ไข้รากสาดใหญ่
1. ไข้รากสาดใหญ่อันตรายไหม?
ไข้รากสาดใหญ่เป็นโรคที่อันตราย เนื่องจากถ้าปล่อยไว้ไม่รักษาในผู้ป่วยบางรายอาจจะทำให้มีภาวะแทรกซ้อน เช่น ไตวาย ตับวาย ปอดอักเสบ และสมองอักเสบได้ ซึ่งอันตรายถึงแก่ชีวิต
2. ไข้รากสาดใหญ่กี่วันหาย?
โดยทั่วไปแล้วการรักษาไข้รากสาดใหญ่โดยการใช้ยาปฏิชีวนะใช้เวลารักษานานประมาณ 7 วันอาการจึงจะดีขึ้น
สรุป ไข้รากสาดใหญ่ มีไข้หลังเดินป่ารีบปรึกษาแพทย์ด่วน
เดินทางท่องเที่ยวต้องหมั่นสังเกตอาการตัวเองเพราะอาจถูกสัตว์หรือแมลงมีพิษกัดต่อยได้โดยไม่รู้ตัว หากมีอาการป่วยหลังท่องเที่ยว มีไข้หลังเดินป่าหรือหลังหลับจากต่างประเทศ เจ็บหูหลังจากดำน้ำหรือขึ้นเครื่องบิน หรืออาการผิดปกติอื่น ๆ ที่เกิดจากการเดินทางท่องเที่ยวรีบปรึกษาแพทย์เวชศาสตร์การเดินทางและท่องเที่ยวที่แอป BeDee
ปรึกษาหมอออนไลน์ นักกำหนดอาหาร หรือเลือกพยาบาล และปรึกษาเภสัชกรแบบไม่มีค่าใช้จ่ายบนแอป BeDee ได้ทุกวัน พร้อมสินค้าถึงมือ สอบถามเพิ่มเติม Line Official : @BeDeebyBDMS
Content powered by BeDee Expert
นพ. สกานต์ เจริญสกุลไชย
แพทย์เวชปฏิบัติทั่วไป
- Wangrangsimakul, T., Elliott, I., Nedsuwan, S., Kumlert, R., Hinjoy, S., Chaisiri, K., Day, N. P. J., & Morand, S. (2020). The estimated burden of scrub typhus in Thailand from national surveillance data (2003-2018). PLoS neglected tropical diseases, 14(4), e0008233. https://doi.org/10.1371/journal.pntd.0008233
- Rajapakse, S., Weeratunga, P., Sivayoganathan, S., & Fernando, S. D. (2017). Clinical manifestations of scrub typhus. Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene, 111(2), 43–54. https://doi.org/10.1093/trstmh/trx017
- Centers for Disease Control and Prevention: Information for Healthcare Providers, Typhus Fevers
