Disclaimer: ข้อมูลในบทความนี้เป็นเพียงการให้ข้อมูลทั่วไป ไม่สามารถทดแทนการให้คำแนะนำจากบุคลากรทางการแพทย์ได้ โปรดปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนการใช้ยาทุกครั้ง การดูแลตัวเองให้สุขภาพแข็งแรงเป็นสิ่งสำคัญ นอกจากการรับประทานอาหารครบ 5 หมู่ ออกกำลังกายสม่ำเส
นักกำหนดอาหารคือใคร? อยากเฮลตี้ต้องรู้จักอาชีพนี้
17/12/2023
การดูแลสุขภาพมีปัจจัยที่สำคัญอย่างมากข้อหนึ่งเลยก็คือ “อาหาร” เพราะการรับประทานอาหารย่อมส่งผลกระทบต่อสุขภาพของเราโดยตรง ดังนั้นนักกําหนดอาหาร นักโภชนาการจึงเข้ามามีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในทุกวันนี้ โดยเฉพาะในปัจจุบันที่คนเรามีพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่เปลี่ยนไป เน้นสะดวก รวดเร็ว ทานง่าย จึงทำให้ละเลยการรับประทานอาหารที่เหมาะสมต่อร่างกายไป แล้วนักกำหนดอาหารสำคัญอย่างไร สามารถช่วยอะไรเราได้บ้างโดยเฉพาะในกลุ่มผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว ?
สารบัญบทความ
ทำความรู้จักกับ นักกำหนดอาหาร
นักกําหนดอาหาร (dietitian) คือ ผู้ที่ศึกษาและมีความเชี่ยวชาญในด้านโภชนาการ ถือเป็นหนึ่งในสหสาขาวิชาชีพหรือเรียกได้ว่าเป็นผู้ช่วยคนสำคัญของคุณหมอ นักกำหนดอาหารสามารถวิเคราะห์ปัญหาด้านโภชนาการและวางแผนการรับประทานอาหารที่เหมาะสมกับภาวะสุขภาพได้ โดยนักกำหนดอาหารใช้การกำหนดอาหารร่วมกับการปรับพฤติกรรมการรับประทานอาหารประกอบกับการรักษา ฟื้นฟูสุขภาพ เพื่อให้ผู้ป่วยหรือผู้ที่ต้องการดูแลสุขภาพได้รับสารอาหารที่เหมาะสมและให้ประโยชน์กับร่างกายแต่ละบุคคลมากที่สุด นักกำหนดอาหารต้องเป็นผู้ที่มีใบประกอบโรคศิลปะสาขาการกำหนดอาหารจึงจะสามารถให้ความรู้ผู้ป่วยในเรื่องการรับประทานอาหารกับโรคต่าง ๆ ในเชิงการแพทย์ได้
ปรึกษาเรื่องการทานอาหารและวิธีลดน้ำหนัก กับนักกำหนดอาหารที่แอป BeDee สะดวก ไม่ต้องเดินทาง
นักกำหนดอาหารสำคัญอย่างไร
นอกจากการปฏิบัติตัวและรับประทานยาตามที่แพทย์สั่งแล้วนักกำหนดอาหารยังเป็นหนึ่งในบทบาทที่สำคัญโดยเป็นผู้ช่วยทางการแพทย์ที่มีความสำคัญอย่างยิ่งสำหรับผู้ป่วยและแพทย์ เนื่องจากนักกำหนดอาหารจะช่วยประเมินภาวะโภชนาการ วิเคราะห์หาสาเหตุ วางแผนการรับประทานอาหาร และให้ข้อมูลในด้านอาหารหรือข้อมูลทางโภชนาการของอาหารที่เรารับประทานในแต่ละมื้อ เช่น ปริมาณพลังงาน โปรตีน ไขมัน คาร์โบไฮเดรต โซเดียม น้ำตาล เป็นต้น ซึ่งนักกำหนดอาหารจะสามารถแนะนำอาหารที่ควรและไม่ควรรับประทานสำหรับผู้ป่วยแต่ละโรค รวมถึงผู้ที่ต้องการควบคุมน้ำหนัก หรือแม้แต่ในผู้ที่ยังไม่ป่วยแต่ต้องการรักษาสุขภาพได้เป็นอย่างดี
หน้าที่ของนักกำหนดอาหาร
นักกำหนดอาหารจะช่วยเหลือเราได้อย่างไร ? โดยทั่วไปแล้วนักกำหนดอาหารมีหน้าที่ดังนี้
- ประเมินภาวะโภชนาการ
- วิเคราะห์ปัญหาสุขภาพของผู้ป่วยเพื่อประเมินว่าร่างกายของผู้ป่วยควรได้รับและไม่ควรได้รับอาหารประเภทใด
- คำนวณปริมาณสารอาหารในแต่ละมื้อหรือแต่ละวันที่ผู้ป่วยควรได้รับ
- วางแผนและกำหนดมื้ออาหารให้เหมาะสมกับสภาพร่างกายของผู้ป่วย
ความแตกต่างระหว่าง นักกำหนดอาหาร VS นักโภชนาการ
หลายคนอาจเคยได้ยินทั้งชื่ออาชีพนักโภชนาการ กับ นักกําหนดอาหาร จริง ๆ แล้วทั้ง 2 อาชีพนี้แตกต่างกันหรือไม่ ?
นักโภชนาการ Nutritionist คือ ผู้ที่ศึกษาด้านโภชนาการโดยตรงในระดับมหาวิทยาลัย สามารถให้ความรู้ทั่วไปในด้านอาหารและโภชนาการได้
นักกําหนดอาหาร Dietitian คือ ผู้ที่ศึกษาด้านโภชนาการโดยตรงเช่นเดียวกับนักโภชนาการ แต่สิ่งที่แตกต่างจากนักโภชนาการคือนักกำหนดอาหารสามารถวางแผนด้านโภชนบำบัด โดยต้องผ่านการอบรม สอบ และได้รับใบประกอบโรคศิลปะสาขาการกำหนดอาหารจึงจะสามารถให้ความรู้ ให้คำปรึกษา ประเมินภาวะโภชนาการ และกำหนดปริมาณวิธีการรับประทานอาหารที่เหมาะสมกับภาวะโรคต่าง ๆ ของผู้ป่วยแต่ละบุคคลได้
ใครบ้างที่ต้องพบนักกำหนดอาหาร
เมื่อมีปัญหาสุขภาพอย่าลืมปรึกษานักกำหนดอาหารควบคู่กับการพบแพทย์ไปด้วย ผู้ที่ควรปรึกษานักกำหนดอาหาร ได้แก่
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว
- ผู้ที่ต้องการปรับพฤติกรรมการรับประทานอาหาร
- ผู้ที่ข้อจำกัดในการรับประทานอาหาร เช่น มังสวิรัต คีโต Plant Base Food
- ผู้ที่ต้องการควบคุมน้ำหนัก
- ผู้ที่ต้องการดูแลสุขภาพ
- ผู้ที่ปัญหาโรคอ้วน น้ำหนักเกิน หรือน้ำหนักน้อยกว่าเกณฑ์
- ผู้ป่วยที่ขาดสารอาหารระดับรุนแรง
- ผู้ป่วยที่อยู่ระหว่างการรักษา อาทิ ผ่าตัด ฉายรังสี และเคมีบำบัด
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับนักกำหนดอาหาร
1. นักกำหนดอาหาร ทำงานที่ไหน?
โดยทั่วไปแล้วนักกำหนดอาหารซึ่งถือเป็นบุคลากรทางการแพทย์อีกตำแหน่งหนึ่งจะให้คำปรึกษาและกำหนดอาหารของผู้ป่วยในโรงพยาบาล คลินิก หรือแพลตฟอร์มแอปพลิเคชันด้านการแพทย์ของโรงพยาบาลต่าง ๆ เพื่อคอยให้คำแนะนำผู้ป่วยในด้านอาหาร
2. นักกำหนดอาหารต้องเรียนจบอะไร?
นักกำหนดอาหารจะศึกษาด้านโภชนาการและการกำหนดอาหาร และจะต้องผ่านการอบรม สอบ และได้รับใบประกอบโรคศิลปะสาขาการกำหนดอาหารจึงจะสามารถให้ความรู้ ให้คำปรึกษา ประเมินภาวะโภชนาการ และกำหนดปริมาณพลังงานและสารอาหาร รวมถึงวิธีการรับประทานอาหารที่เหมาะสมกับภาวะโรคของผู้ป่วยแต่ละบุคคลได้
3. ค่า BMI คำนวณอย่างไร?
จะทราบได้อย่างไรว่าตนเองกำลังอยู่ในภาวะอ้วน? วิธีสำหรับคัดกรองเบื้องต้นว่าร่างกายเรากำลังอยู่ในภาวะอ้วนหรือไม่คือการวัดค่าดัชนีมวลกายหรือ BMI (Body Mass Index) และการวัดรอบเอว ซึ่งจะมีวิธีคำนวณดังนี้
ค่าดัชนีมวลกาย (BMI) = น้ำหนัก(กิโลกรัม) ส่วนสูง (เมตร)^2
สามารถเปรียบเทียบผลได้จากตารางเกณฑ์ดัชนีมวลกายสำหรับชาวเอเชีย ดังนี้
ค่าดัชนีมวลกาย (BMI) (kg/m^2) | ผลลัพธ์ |
<18.5 | น้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ |
18.6-22.9 | น้ำหนักอยู่ในเกณฑ์ปกติ |
23.0-24.9 | น้ำหนักเกินกว่าเกณฑ์ |
25.0-29.9 | โรคอ้วน |
>30.0 | โรคอ้วนอันตราย |
มีปัญหาสุขภาพ ต้องการควบคุมน้ำหนัก ปรึกษานักกำหนดอาหาร
ต้องยอมรับว่าอาหารสำคัญต่อเรื่องสุขภาพมากโดยเฉพาะในทุกวันนี้ที่เรามีเทรนด์การรับประทานอาหารรวมถึงข้อมูลมากมายจนอาจทำให้เราสับสนได้ว่าจริง ๆ แล้วร่างกายของเราต้องการอาหารแบบใด
ปรึกษาหมอออนไลน์ นักกำหนดอาหาร และปรึกษาเภสัชกรบนแอป BeDee ได้ทุกวัน พร้อมสินค้าถึงมือ สอบถามเพิ่มเติม Line Official : @BeDeebyBDMS
Content powered by BeDee Expert
สุกัญญา รัตนกุญชร
นักกำหนดอาหารวิชาชีพ
เรียบเรียงโดย
กรวรรณ ใจซื่อกุล
Bda. (n.d.). Dietitian or nutritionist? https://www.bda.uk.com/about-dietetics/what-is-dietitian/dietitian-or-nutritionist.html
Cooper, J. (2017, July 6). Do I need a nutritionist or dietitian? WebMD. https://www.webmd.com/diabetes/nutritionist-dietitian-choose
